TRH-2 Tarih Biliminin Konusu

 

Tarih biliminin tanımına baktığımızda, insanların kurdukları ilişkiler sonucu ortaya çıkan olaylar ve bu olayların neticesinde oluşan olgu kavramı karşımıza çıkmaktadır: Tarihsel Olay ve Tarihsel Olgu. 

Olay (Tarihi Olay) Nedir?

Burada, 

"Bir olayın tarih bilimi açısından incelenmesini gerektirecek durumlar nelerdir?" 

ya da 

"Bir olayın tarihî bir olay olarak değerlendirilebilmesi için hangi özelliklere sahip olması gerekir?" 

gibi sorular aklımıza gelebilir. Bir olayın tarihe konu olabilmesi için öncelikle geçmişte yaşanmış olması, neden ve sonuçlarının, yer ve zamanının bilinmesi gerekir. Aynı zamanda bu kriterleri sağlayan bir olayın insan topluluklarını da etkilemesi gerekmektedir ki tarihî bir olay olabilsin. Tarihî olayın özelliklerini maddeler halinde sıralarsak;

• Tarihî olaylar geçmişte yaşanan olaylardır.
• Tarihî olayların yaşandığı yer ve zaman bellidir. Yani, belli bir coğrafi yerde ve belli bir zaman diliminde meydana gelir.
•  Tarihî olaylar sebep-sonuç ilişkisi içinde, yani bir determinizm içerisinde gelişir.
• Tarihî olaylar, toplumları etkiler.
• Kaynakları vardır ve belgelere dayanır.
• Pozitif bilimler gibi belirli kanun ve kuralları yoktur. Matematik biliminde olduğu gibi 2x2:4 gibi kesin bir kuralı yoktur. Bu yüz-den de tarihi olaylar deney ve gözleme tabi tutulamaz.
• Tarihî olaylar tek bir belgeye dayalı olarak incelenemez. Gerçekleşen bir olayın maddi ve manevî birçok sosyal yönüyle değerlendirildiğinde tarihî bir olay olma imkânı kazanır.

Tarihsel Olgu Nedir?

Tarih içerisinde meydana gelen olayların sonucunda ortaya çıkan belli bir başlangıç tarihinin olmasına karşın sona ermesi konusunda sonuna nokta konulmamış, soyut, tekrarlanabilen gelişmelerdir.

Olay ve olgu kavramlarının ne demek olduğu, örneklerle açıklarsak, bunların ne demek olduğu biraz daha belleğimizde şekilleneceği düşüncesindeyiz.

Türklerin Malazgirt Savaşı'nı yapmaları, tarihsel bir olay olarak karşımıza çıkarken Malazgirt Savaşı'ndan sonra Türklerin Anadolu'ya yerleşmeleri sonucu oluşan "Anadolu'nun Türkleşmesi" bir olgu örneğidir.

Örneğin Talas Savaşı bir olay örneği iken bu olay sonrasında gelişen "Türklerin İslamiyet'i benimsemesi" bir olgu'dur.

Amerika'nın Keşfi, tarihsel bir olay örneği teşkil ederken Amerikan yerlilerinin sömürgeleştirilmesi bir olgu örneğidir. 

O halde tarihin konusu'nu

Olay ve olgu kavramlarından anlaşılacağı üzere tarihin konusu, insanlığın geçmiş yaşamında birbirleriyle olan her türlü sosyal, siyasal, kültürel ve ekonomik ilişkilerinin yanısıra doğal afetler ve coğrafi hareketler (kıta ayrılmaları) gibi insanlık üzerinde etkileri olan olayları ve olguları incelemektedir.

olarak açıklayabiliriz.

Gelecek Konu: Tarih Bilimi'nin Geçirdiği Evreler